Yumurta Sayısı Gebe kalabilmeyi etkiler mi?
AMH, Anti-müllerian hormon, overlerdeki yumurta hücrelerini çevreleyen granuloza hücrelerinden salgılanan bir hormon ki bize kantitatif olarak kadındaki yumurta sayısını yansıtır. Ne kadar AMH değeri yüksek, o kadar yumurta çok ya da ne kadar AMH düşük, o kadar yumurta az anlamına geliyor. Hiçbir şekilde yumurta “iyi” ya da “kötü” anlamına gelmez.
Düşük AMH yani az sayıda yumurta varsa, kadının doğurganlığı azalır mı? Hayır. AMH yumurta kalitesini yansıtmaz. Düşük yumurta sayısına rağmen kadınlar ilk birkaç ayda gebe kalabilirler. Gebelik için her adet döngüsünde tek bir yumurta yeterlidir. Kadın yaşı AMH değerinden daha da önemlidir. Genç kadınlarda düşük AMH’ya rağmen gebe kalma şansı azalmazken 35 yaşın üzerinde yaşa bağlı olarak gebelik şansı azalır.
AMH düşüklüğünün asıl olumsuz etkisi doğal yolla gebe kalamayan, tüp bebek tedavisine ihtiyaç duyan infertil çiftlerde belirgindir. Bunun nedeni doğal yolla gebelikte tek bir yumurta gebe kalmak için yeterken tüp bebekte toplanan yumurta ne kadar çoksa gebelik şansı o kadar yüksek (%40’lar), toplanan yumurta sayısı ne kadar az (%10’lar) ise o kadar gebelik şansı düşük olacaktır. Tüp bebek tedavisinde kabaca her 0.1 ünite AMH başına bir yumurta toplanabileceği öngörülebilir. Bu ilişki özellikle 0.5 ile 1 arasındaki AMH değerleri için geçerlidir. Çok düşük 0.1-0.2 gibi değerlerde hiç yumurta hücresi toplanamayabilir yani boş yere tüp bebek işlemine gidilmiş sayılır. Yumurta sayısı azsa infertil çiftin tüp bebek öncesi iyi bilgilendirilmesi gerekir aksi taktirde hayal kırıklığına uğraması kaçınılmazdır.
Genç kadınlarda (35 yaş altı) “normal” AMH değerleri nedir? Laboratuara göre değişmekle birlikte genel olarak 1,5-4.0 ng/ml arası normalken, 1,0-1,5 arası düşük normal, 0,5-1,0 arası düşük, 0,5 altı ise çok düşük olarak değerlendirilir. Aslında bu sınırlar kesin değil kaba ortalamalardır. Örneğin üretgenlik açısından 0,9 ile 1,1 arasında çok da fark yoktur. Durmadan tekrar tekrar AMH ölçtürmenin, ölçülmüşse sıfır nokta birkaç azalma ya da çoğalmanın klinik hiçbir anlamı yoktur. Bir tanı kriteri olmamakla birlikte 4 ve üzeri değerler, diğer klinik ve laboratuar sonuçları da uyumlu ise polikistik over sendromu tanısını düşündürebilir.
Başka testlerle yumurta sayısı anlaşılabilir mi?
Adet kanamasının ilk birkaç gününde ultrason ile yumurta sayımı veya açlık kan örneğinde FSH ve estradiol ölçümü yumurta sayısı hakkında fikir verebilir.
Kimlere AMH ölçülmeli?
Genç kız ve kadın toplumunun AMH ile taranması yanlıştır, “kötü tıp uygulaması”dır. Tesadüfen bulunan düşük değerler yönetim planınını değiştirmezken belirgin ve gereksiz strese yol açar. Eğer anne 40 yaşından once erken menopoza girmişse, kız kardeşler gebe kalma sorunu yaşamışlarsa AMH baktırmak düşünülebilir. Sadece meraktan AMH ölçümü ya da gebe kalma sorunu yaşayan genç kadınlarda hatta bekar genç kızlarda hekim tarafından AMH taraması yapılması, sonucun düşük çıkması durumunda suistimale açık, etik olmayan ve ruh sağlığını ciddi boyutta etkileyecek gereksiz yaklaşımlara da kapı açabilir. İnfertil kadınlarda gebeliği hiç denemeden ve gebeliği önleyici faktörleri araştırmadan jet hızıyla tüp bebek tedavisine geçmek, evli olmayan genç kadınlarda gereksiz ve yararsız yumurta dondurma işlemi önermek etik olmadığı gibi amaca hizmet etmeyebilir de… Bu durumlarda mutlaka bir kaç uzman hekimden ikinci görüş almak gerekebilir. Özetle AMH yap bozun sadece bir parçasını yansıtır, resmin tümünü değil.
AMH düşükse ne yapılmalıyı bir sonraki kısa videoda konuşacağız.
Prof. Dr. Kutay Biberoğlu
23.12.2025
Ankara