AMH değeri düşük ise doğal yolla gebelik şansı nedir?
Yaşınız ne kadar genç ise gebelik şansınız o kadar yüksektir. Bebek sahibi olmayı ileriki yıllara ertelemişseniz belki bu düşüncenizi değiştirmeyi ve gebelik planınızı öne almayı düşünebilirsiniz. Birden fazla sayıda bebek sahibi olmayı planlıyorsanız ideal olarak doğumlar arasında 2 yıl ara vermek yerine kısa sürede tekrar gebelik ve doğumu düşünebilirsiniz.
Sakın ola ki gebelik planladığınızda düşük AMH gerekçesiyle doğal yolla gebe kalmayı denemek yerine tüp bebek tedavisine atlamayınız. Gebe kalma şansınız daha düşük olacaktır. Eğer bir süredir deniyor ve gebe kalamıyorsanız yine sakın tüp bebeğe atlamayınız. Gebeliği engelleyen nedenlerin araştırılması sadece bir kaç ayınızı alır. Bulunacak nedenin düzeltilmesi ile ulaşacağınız gebelik hızı yine tüp bebekten daha yüksek olabilir. Paniklemeden acele etmek yararlı olur.
AMH düşüklüğü erken menopoz anlamına gelir mi? Hayır. Menopoz öncesi belirtiler kendisini gösterdiğinde zaten AMH yıllar hatta on yıllardır düşük demektir. Yapılan çalışmalar düşük AMH durumunda menopozun belki 3-4 ay erken olabileceği yönünde bilgi veriyor. Diğer bir deyişle AMH değeri düşük genç kadınları erken menopozla korkutmak bilimsel olarak doğru değildir.
Menopoza yaklaşmanın en geçerli klinik verisi adet döngülerinin öncekilere kıyasla belirgin şekilde kısalmasıdır. Örneğin ayda bir adet gören bir kadının giderek ve sürekli 25, 23, 21 günde bir -temiz kalma süresi değil, adetin ilk gününden sonrakinin ilk gününe kadarki sure- adet görmeye başlaması ilk işarettir. Senelerce böyle devam edebilir. Daha sonra adet döngüleri aksi yöne yani gecikmeye başlar. 21 günde birden 35, 40, 50 ve daha uzun olmaya başlayacaktır. Bu süreç de yıllarca devam edebilir. Sağlık açısında uzun aralıklarla adet görmeye başlayan menopoz öncesi kadınların mutlaka tıbbi tedavi altında olmaları gerekir.
AMH neden azalır?
En önemli faktör yaş almadır. Kadınlar kız bebek olarak doğduklarında kaç yumurtaları varsa üreme hayatları boyunca onları kullanmak zorundadır. Bazı kadınların doğduklarında genetik olarak çok, bazılarının az yumurtası olabilir. Kadının hayatı boyunca yeni yumurta hücre üretimi yoktur. Anne menopoz yaşı, ip ucu olabilir. Ayrıca sigara yumurta harcanma hızını artırır. Kemoterapi, radyasyon, yumurtalıklara yapılan cerrahi, vücudun kendi organlarını yabancı algılayıp karşıt cisim –antikor- oluşturması -bağışıklık sistemi hastalıkları- diğer nedenler arasındadır.
AMH artırılabilir mi? Azalan yumurta hücreleri çoğaltılabilir mi? Az yumurta hücresine rağmen tüp bebekte gebelik şansı artırılabilir mi? Cevap hayır. PRP, exosom, kök hücre vb.benzeri ek girişimlerin yumurta sayısını ya da gebelik hızın artırıcı etkisi bilimsel olarak kanıtlanmamıştır. Ancak infertil çift bu yöntemleri deneysel olarak bir araştırma projesi çerçevesinde kabul ederse, etik olarak hastadan hiçbir ücret alınmadan yöntem denemesi yapılabilir.
Çin’den ithal edilen bitkisel bazı “ilaç”lar insan plasenta ekstresi içeriğiyle organizmayı gebe imiş gibi kandırarak kan FSH değerini baskılayabilir ve sanki yumurta artıyor izlenimi yaratabilir ama yumurtanın gerçekten arttığı gösterilememiştir. Özetle size verilen bazı tedaviler hormonlarınızı değiştirebilir ama yumurta sayısını etkilemez.
Üreme hayatı boyunca yumurta sayısındaki doğal azalma süreci yavaşlatılabilir, böylece menopoza girme yaşı ertelenebilir mi?
Aslında matematiksel olarak başlangıçta kadının yumurta sayısı genetik olarak ne kadar çoksa o kadar geç menopoza girmesi beklenir. Ancak bu beklentiye rağmen, yumurta ne kadar çoksa üreme hayatı boyunca harcanma hızı o kadar yüksek, ne kadar azsa o kadar yavaştır.Benzer şekilde gebelik, emzirme sürelerinde de adet görülmemesine rağmen yumurta sayısındaki tükenme devam eder. Doğum kontrol hapı kullanımı süresince de yumurtlama durur ama yumurtalar harcanmaya devam eder.
Bu bilgilerin aksine yakın zamanda yapılan bazı çalışmalarda AMH değeri 4 üzerindeki polikistik over sendromlu kadınların daha geç menopoza girebilecekleri iddia edilmiştir. Benzer şekilde uzun süre doğum kontrol hapı ile korunan kadınlarında menopoz yaşının bir miktar geciktiği gösterilmiştir. Daha çok bilimsel çalışmanın klasik bilgilerimizle çelişen bu yeni görüşleri desteklemesi gerekir.
Ümit ederim, bu konu ilginizi çekmiş ve bu sunudan yararlanmışsınızdır. Bu konunun çok önemli olduğunu düşünüyorum çünkü çok fazla bilgi kirliliği ve yanlış yönlendirme mevcut. Mutlu sağlıklı bir yeni yıl dilerim.
Prof. Dr. Kutay Biberoğlu
23.12.2025
Ankara